Vanaf eind november is het lievelingsboek van Willem van Oranje weer te zien in de ‘Ambassade van de Vrije Geest’ te Amsterdam. Het boek behoorde tot de persoonlijke boekencollectie van de prins.
Persoonlijk bezit van de prins
In 1567 verlaat de prins de Nederlanden om in Dillenburg zijn strijd tegen de Spaanse Koning voort te zetten. Uit zijn kasteel in Breda laat hij boeken overbrengen waaronder Hypnerotomachie of Uiteenzetting over de droom van Pholiphile, waarvan hij een Franse uitgave bezat. De prins kocht het boek 1559 in Parijs tijdens zijn verblijf aan het hof van Hendrik II. Na zijn gewelddadige dood in 1584 raakt zijn bibliotheek, onder andere via familieleden, in alle richtingen verspreid. Het werk was lang verborgen in privécollecties en is in 2006 op een veiling ontdekt. Vanaf dinsdag 18 september is het te zien in het NMM, waar in de tentoonstelling ‘Willem’ vele topstukken uit binnen- en buitenland zijn samengebracht.
Facsimile met nieuwe Nederlandse vertaling
Bij het Huis met de Hoofden is ook de Nederlandse vertaling, getiteld De droom van Poliphile, verkrijgbaar.
Premier van Engeland
Er zijn in totaal twintig boeken teruggevonden. Vijf, waaronder deze, zijn in Nederland. Vijftien zijn eigendom van de Staatsbibliotheek in Berlijn. Dit is het enige exemplaar in particulier bezit. Het boek stond in 1690 in de bibliotheek van de Prime Minister onder Queen Anne, Robert Harley. Het wisselde van hand in 1743 en verscheen later op veilingen in Londen (1938), New York (1951) en Parijs (2006). Op de laatstgenoemde veiling werd het boek gekocht door de Nederlandse eigenaar.
Het jaar van De Zwijger
De Prins van Oranje koopt het Franse boek met de titel Le Songe de Poliphile in 1559 in Parijs. Hij is dan 26 jaar oud en verblijft korte tijd aan het hof van Hendrik II. Tijdens een jachtpartij verklapt de Franse koning hem de geheime afspraak met de Spaanse Koning Philips II over het uitroeien van de ketterij in de Nederlanden. Willem verbergt op dat moment zijn afschuw en wordt o.a. door de gebeurtenis in dit jaar ‘De Zwijger’ genoemd.
Tachtigjarige oorlog
Aan de vooravond van de Tachtigjarige oorlog in 1567 verlaat de Prins zijn Kasteel in Breda, om in Dillenburg zijn strijd tegen de Spaanse Koning voort te zetten. Hij neemt zijn geliefde boek mee. Na zijn gewelddadige dood in 1584 raakt zijn bibliotheek, onder andere via familieleden, in alle richtingen verspreid.
Droomverhaal
Destijds was Le Songe de Poliphile een cultverhaal, zeker ook door de erotisch getinte omschrijvingen. De anonieme auteur, waarvan de naam zit verstopt in een acrostichon, etaleert in het verhaal zijn kennis van geheimzinnige zaken.
De hoofdpersoon Poliphile droomt dat hij verdwaald is in een donker woud. Hij legt een lange weg af, eigenlijk een ingewikkeld initiatietraject, die hem uiteindelijk bij zijn geliefde Polia brengt. Met haar bezoekt hij het paleis en de fontein van Venus. Poliphile staat tijdens zijn tocht uitgebreid stil bij piramides, deuren, zuilen en obelisken. Hij dwaalt door prachtige tuinen, bewondert langdurig curieuze standbeelden (zoals een olifant met een obelisk op zijn rug), fonteinen en allegorische dieren. Hij leest ellenlange grafschriften en verwijlt bij raadselachtige reeksen hiëroglyfen. Hij ontmoet nimfen, saters, goden en mythologische personages.
Esther Ritman, directeur van de Ambassade van de Vrije Geest: “Het boek geeft een liefdesverhaal weer dat ook nu enorm tot de verbeelding spreekt en tegelijkertijd levenslessen ontleent aan een allegorische beschrijving van de Klassieke Oudheid.”
Bart Laming, voorzitter van de stichting Boek van Oranje: “Het boek van de Prins was lang in privéverzamelingen verscholen. De uitgave van de vertaling en de tentoonstelling maakt het toegankelijk voor een groot publiek. Zo kan iedereen de betoverende kracht van het boek beleven, exact zoals de Vader des Vaderlands dat deed.”