Droomboek van Oranje

Boek van Willem van Oranje, na vier eeuwen teruggevongen op een veiling in Parijs

Verloren bibliotheek

Het belangrijkste boek uit de verloren bibliotheek van Willem van Oranje, genaamd Hypnerotomachie Poliphile, maakt een tournee langs verschillende musea. Dit is een uniek historisch boek uit 1559, ontdekt in 2006, een monument voor multiculturalisme, dat de Vader des Vaderlands zijn hele leven bij zich droeg.

Herkomst Het boek is de afgelopen vijf eeuwen zeer gewild en eigendom van buitenlandse particuliere verzamelaars. Het maakte deel uit van collecties in Londen, New York en Parijs. In 2006 verscheen hij onverwachts op een veiling in Frankrijk. De huidige Nederlandse eigenaar kocht het en dankzij hem was het in 2007 kort te zien in het Meermanno Museum in Den Haag en daarom nu binnenkort in verschillende musea in het land. In originele staat. Het is bekend dat het boek Hypnerotomachie Poliphile in 1554 in Parijs werd gedrukt en daar in 1559 door de prins werd gekocht. Hij liet het in kalfsleer binden en aan beide zijden voorzien van zijn Oranjewapen, omringd door de orderketting van het Gulden Vlies. De zeldzame oranje band is helemaal intact en heeft zelfs nog de originele rug, iets wat eigenlijk nooit voorkomt. De Stille Tijdens zijn verblijf in Parijs in 1559 hoorde de prins ook van het plan van de katholieke Franse prins Hendrik en de Spaanse koning Filips om door middel van de inquisitie alle verdachten van protestantisme in Frankrijk en Nederland uit te roeien. Hij liet dit wijselijk niet zien, zodat 1559 ook het jaar is waarin de basis voor de bijnaam van Prins Willem de Zwijger werd gelegd. Dillenburg. Toen de prins in 1568 zijn toevlucht zocht in Dillenburg in Duitsland om aan vervolging door de Spaanse koning Filips II te ontsnappen, nam hij een kleine collectie boeken mee, waaronder deze “Poliphile”. Na zijn gewelddadige dood in 1584 werd zijn bibliotheek in alle richtingen verspreid, ook via familieleden. Intellectueel onderwijs De Poliphile is een zeldzaam cultboek vol Renaissance-idealen. Het boek beschrijft in een droom hoe een modern mens moet kijken naar vrouwen, liefde, kunst, filosofie en de bevrijding van (kerkelijke) dogma’s. Aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog hadden de ideeën van het boek een grote invloed op de rebelse houding en intellectuele ontwikkeling van de prins. Daarom ook een symbool voor zijn onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spaanse koning Filips II.
De prins was erg gehecht aan het boek. Hij had het bij zich tot aan zijn gewelddadige dood in 1584.
Oranjehuiskenner Reinildis van Ditzhuyzen.

Recente Posts

Poliphile

Het is een van de belangrijkste boeken uit de Nederlandse geschiedenis. Je kunt nooit iets kopen dat toebehoorde aan de Vader des Vaderlands en zeker niet zo’n uniek boek. Verzamelaars betalen tientallen miljoenen voor schilderijen van Mondriaan en Van Gogh, nou ja, dit is een veel ouder kunstwerk met een grotere cultuurhistorische betekenis.
Antiquair Laurens Hessel

ink Vroegste drukpers

Het boek is een ongeëvenaard voorbeeld van de vroegste boekdrukkunst, voor het eerst in de geschiedenis van het moderne boek, prachtig geïllustreerd met houtsneden van de meest fantastische bouwwerken, raadsels en wonderbaarlijke taferelen. Het werd gekoesterd vanwege de fantasierijke tekstlay-out, woordenschat en meanderende zinsstructuur. Ook voor de speciaal voor dit boek gesneden druksoort en de schoonheid van de maar liefst 181 houtsneden.

Omringd met mysterie

De auteur van het boek is een mysterie en zijn naam kan eigenlijk alleen worden afgeleid uit een acrostichon van de grote hoofdletters die elk hoofdstuk openen: ze vormen de inscriptie vanaf het begin van het boek: POLIAM FRATER FRANCISCVS COLVMNA PERAMAVIT. “Broeder Francesco Colonna hield heel veel van Polia” Er wordt aangenomen dat Polia geïdentificeerd kan worden met Lucrezia, de dochter van een Treviso-advocaat.

Aldus Manutius

De roman heeft verschillende betekenislagen. De eerste editie werd gedrukt in Venetië in 1499, op het hoogtepunt van de Italiaanse Renaissance, in groot folioformaat door de meest gerenommeerde drukker van die periode, Aldus Manutius. De titel geeft al aan dat het een boek voor weinigen is, omdat het taalvaardigheid vereist om het eerste woord te begrijpen, dat niet in woordenboeken voorkomt: Hypnerotomachia Poliphili (De gedroomde liefdesstrijd van Poliphilus).

Tweede Franse vertaling

1546 verscheen in Parijs onder de titel Hypnerotomachie, ou Discours du songe de Poliphile (De gedroomde liefdesstrijd, of verhaal van de droom van Poliphilus), een Franse vertaling, waarschijnlijk door Jean Martin, met houtsneden naar die in de Italiaanse prenten (en enkele toegevoegd). Deze vertaling werd nog twee keer herdrukt, in 1554 en 1561, alle drie gedrukt op folioformaat in de grootsheid van de Franse renaissancetypografie.

Oranje ideeën

Willem van Oranje staat voor een mentaliteit die alle Nederlanders kenmerkt en bindt. Het geografische gebied van Nederland kreeg vorm in de tijd van Willem van Oranje. In de geest van zijn nalatenschap bepalen wij onze toekomst.

Buitenlandse collectie

De Poliphile, een tastbaar bewijs van de filosofie van Willem van Oranje. Het is belangrijk dat het in Nederland blijft en onder de aandacht wordt gebracht bij een groot publiek. De kans is echter groot dat een buitenlandse verzamelaar zijn kans ziet en dat het boek honderden jaren uit het zicht verdwijnt.


Verborgen boodschap

In het Franse origineel zit een acrostichon: een verborgen boodschap in alle eerste letters van de hoofdstukken, die samen de zin poliam frater franciscvs colvmna peramavit vormen (Broeder Francesco Colonno heeft veel gehouden van Polia). In de vertaling moest dat behouden blijven, omdat de sierletters speciaal voor het boek waren gegraveerd. De Nederlandse zin werd: van polia heeft franciscus colonna gehouden. De sierletters UH en G zijn speciaal voor de Nederlandse editie ontworpen.


VAN POLIA HEEFT FRANCISCUS COLONNA GEHOUDEN